Szanowni Państwo,w ostatnim czasie, w związku z bardzo trudną sytuacją epidemiczną coraz częściej w publicznych wypowiedziach interesariuszy ochrony zdrowia oraz w mediach pojawiają się głosy, że kryzys w opiece zdrowotnej, szczególnie onkologicznej, a konkretnie dramatyczny spadek wykonanych świadczeń jest spowodowany między innymi nieuzasadnionymi obawami chorych przed kontaktem z kadrą medyczną, wywołanymi lękiem przed koronawirusem SARS-CoV-19. Tymczasem przyczyny tego stanu rzeczy są złożone i niejednoznaczne. Nie ma w nas zgody na obciążanie pacjentów winą za tę niesłychaną trudną dla nich sytuację, stąd też występujemy z apelem o powstrzymanie się przed tego rodzaju oskarżeniami, kierowanymi w stronę tych osób, które są najbardziej poszkodowane i ponoszą oraz długo jeszcze będą ponosić konsekwencje fatalnej organizacji opieki zdrowotnej w Polsce.
Największy spadek wystawionych kart DiLO (Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego) z powodu epidemii COVID-19 miał miejsce w kwietniu i w maju 2020 roku. W kolejnych miesiącach 2020 roku kart DiLO jest wystawianych coraz więcej.
Epidemia coronawirusa SARS-CoV-2 obnażyła wszystkie niedostatki systemu ochrony zdrowia w Polsce. Mimo, że w naszym kraju epidemia COVID-19 (w porównaniu z innymi krajami) ma do tej pory łagodny przebieg, to jednak doświadczenia pierwszych miesięcy epidemii, tj. marca, kwietnia i maja 2020 roku pokazują, że pacjenci onkologiczni są grupą chorych szczególnie narażoną na pogorszenie opieki zdrowotnej. Konsekwencje trudności z dostępem do diagnostyki i leczenia onkologicznego będą odroczone w czasie. Spodziewać się należy również, że w związku z tymi trudnościami w najbliższych miesiącach i latach będzie więcej diagnozowanych nowotworów w stopniu zaawansowanym, a skuteczne leczenie będzie znacznie ograniczone, mało efektywne i wysokokosztowe.
Obawy pacjentów podzielają również eksperci, naukowcy oraz klinicyści w licznych wywiadach i artykułach.
Dr hab. n. med Wojciech M. Wysocki, prof. KAiAFM
„(…)prosta obserwacja doraźnych (wymuszonych okolicznościami) zmian w pracy systemu ochrony zdrowia w Polsce pomiędzy marcem a czerwcem 2020 roku w zakresie diagnostyki i leczenia chorych na nowotwory pozwala w wiarygodny sposób przewidzieć ich następstwa: większe zaawansowanie choroby w chwili rozpoznania, zwiększenie kosztów leczenia, a w drugim półroczu – agregację chorych z nowotworem nierozpoznanym w pierwszych miesiącach bieżącego roku”.
Opieka onkologiczna w okresie marzec – maj 2020 roku
Organizacje pacjentów onkologicznych, zrzeszone w Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej odnotowały przede wszystkim ogromny chaos informacyjny w pierwszych tygodniach epidemii, który utrudnił chorym poruszanie się w systemie ochrony zdrowia:
Pacjenci ze szpitali zamienianych na jednoimienne nie otrzymywali w dostatecznym stopniu informacji, czy i gdzie będą mieli kontynuowaną opiekę oraz programy lekowe;
Chorzy odczuwali silne zaniepokojenie brakiem środków ochrony osobistej, potwierdzane rozpaczliwymi apelami podmiotów medycznych o zbiórki publiczne na ten cel;
Brakowało jednolitych zaleceń dotyczących procedur szpitalnych dla pacjentów onkologicznych;
Brakowało jednolitych procedur dla pacjentów onkologicznych, dotyczących środków ostrożności i metod zabezpieczenia przed zakażeniem wirusem SARS-CoV-2;
Wielu pacjentów otrzymało informację o odroczeniu lub odwołaniu leczenia i dalszej diagnostyki.
Doświadczenia pacjentów w pierwszych miesiącach epidemii SARS-CoV-2 potwierdzają wyniki badań statystycznych oraz dane Narodowego Funduszu Zdrowia:
1. Fundacja Alivia, Raport „Rzeczywistości równoległe. Polska onkologia w czasie epidemii”. Maj 2020r
co trzecie badanie lub terapia zostały odwołane,
prawie jedna trzecia placówek, które wykonują badania radioobrazowe (CT, PET-CT, MRI wstrzymało zapisy,
11% pacjentów odnotowało brak środków ochrony osobistej (maseczki, rękawiczki) u personelu medycznego,
1/3 pacjentów nie miała możliwości zachowania dystansu społecznego w poczekalniach z powodu zatłoczenia
Według danych, otrzymanych przez Ogólnopolską Federację Onkologiczną z NFZ w okresie styczeń – maj 2020 roku wydano o 18544 mniej kart Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego niż w analogicznym okresie 2019 roku.
Wszystkie dane potwierdza cytowany wyżej dr. hab. n.med. Wojciech M. Wysocki:
„Odsetek operacji onkologicznych odwołanych z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne w Polsce zawierał się w przedziale 30–39% (…) Ponadto w Polsce, podobnie jak w Wielkiej Brytanii i wielu innych krajach, na pewien czas wstrzymano toczące się programy badań przesiewowych. Dodatkowo zamknięto wiele poradni (od gabinetów lekarzy rodzinnych po gabinety specjalistyczne). Wszystko to niewątpliwie spowoduje opóźnienie rozpoznania raka u wielu chorych, przekładając się na wyższy stopień choroby, a następnie skutkując trudniejszym, droższym i zazwyczaj mniej skutecznym leczeniem.”
W związku z dramatyczną sytuacją pacjentów onkologicznych w pierwszych miesiącach epidemii Ogólnopolska Federacja Onkologiczna apelowała do Rzecznika Praw Pacjenta o uruchomienie dodatkowej infolinii dla pacjentów onkologicznych oraz do towarzystw naukowych o opracowanie jednolitych zaleceń dla chorych w całej Polsce. Zarówno infolinia, jak też zalecenia obowiązują do dnia dzisiejszego.
Przygotowanie onkologii do jesiennej fali zachorowań na COVID-19.
Epidemia SARS-CoV-2 nie wygasa, a eksperci zgodnie przewidują jej nasilenie w miesiącach jesiennych. Zgodnie z napływającymi informacjami, sytuacja epidemiczna będzie szczególnie trudna ze względu na typowe dla tego okresu roku zachorowania na grypę, która w pierwszych objawach jest podobna do zakażenia wirusem SARS-CoV-19
Ogólnopolska Federacja Onkologiczna apelowała o tarczę ratunkową dla polskiej onkologii:
Wystąpiliśmy również z inicjatywą przedstawienia kluczowych potrzeb pacjentów chorych na raka związanych z organizacją opieki onkologicznej w tym trudnym dla nich czasie.
Nasze propozycje przedstawiliśmy w trakcie dwóch spotkań z podsekretarzem stanu Ministerstwa Zdrowia – Sławomirem Gadomskim w dniach 25 czerwca oraz 30 lipca 2020 roku.
Czytelny i sprawnie działający system informacji dla pacjentów, w którym ujęte będą:
1. Prawa pacjenta do realizacji świadczeń,
2. Bieżąca aktualizacja ośrodków, przejmujących pacjentów ze szpitali jednoimiennych lub chwilowo zamkniętych z powodu COVID-19, dostępna dla pacjentów;
3. Zabezpieczenie w środki ochrony osobistej kadry medycznej, zajmującej się pacjentami onkologicznymi
4. Formalne zapisy, dotyczące minimum zabezpieczenia w ŚOO,
odblokowanie portalu NFZ https://terminyleczenia.nfz.gov.pl/ (informacja dla pacjenta jest kluczowa, w związku z tym pozbawienie chorych podstawowych źródeł informacji o możliwościach diagnostycznych pogłębia brak poczucia bezpieczeństwa oraz zagubienia w systemie opieki zdrowotnej).
Zgodnie z umową, przygotowaliśmy skrypt udzielania informacji pacjentowi onkologicznemu, któremu z powodu epidemii należy przełożyć lub odwołać wizytę/badanie z powodu warunków epidemicznych w danym ośrodku onkologicznym (poniżej).
W ostatnich dniach (od początku sierpnia 2020 roku) wzrasta liczba osób zakażonych wirusem SARS-CoV-19. Wierzymy głęboko, że propozycje, złożone przez organizacje pacjentów onkologicznych, zrzeszone w Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej będą wzięte pod uwagę przez Ministerstwo Zdrowia przy przygotowaniu onkologii polskiej na przewidywany wzrost zachorowań w związku z epidemią COVID-19.
