Nadzieja i niepewność – tak można podsumować wnioski po dokładnej analizie Narodowej Strategii Onkologicznej (NSO), długo wyczekiwanego przez organizacje pacjentów dokumentu, ujmującego całościowy program walki z rakiem. NSO powstała na skutek ustawy z dnia 26 kwietnia 2019 r. o Narodowej Strategii Onkologicznej, Dz. U.2019 poz. 969.
Opublikowany niedawno dokument „Narodowa Strategia Onkologiczna” budzi mieszane uczucia. Z jednej strony napawa optymizmem, że wreszcie, po wielu latach oczekiwania Polska doczekała się swego Cancer Planu, z drugiej jednak strony analiza dokumentu budzi szereg wątpliwości i pytań.
NSO ma dobrze zorganizowany, zwarty i jasny układ:
– epidemiologia oraz wyniki leczenia nowotworów w Polsce,
– diagnoza stanu obecnego,
– strategia z podziałem na obszary strategii,
– monitorowanie realizacji strategii
– finansowanie strategii walki z rakiem.
Lektura kolejnych stron dokumentu i jego analiza sprawia jednak kłopot. W części “Diagnoza stanu obecnego” brakuje statystyk oraz porównania Polski z krajami unijnymi. O katastrofalnym stanie polskiej onkologii wyczytać można w dziale “Epidemiologia nowotworów i wyniki leczenia chorób nowotworowych w Polsce”.
Cel nadrzędny i cele strategiczne.
Dokument zawiera siedem celów strategicznych. Mówią one m.in. o profilaktyce i edukacji, wczesnej wykrywalności raka, kompleksowej opiece nad pacjentem i równym dostępie do opieki zdrowotnej, kształceniu kadr medycznych oraz o rozwoju badań naukowych w obszarze onkologii.
Wymieniony cel nadrzędny Strategii budzi najwyższe zdumienie.
„Celem nadrzędnym Strategii jest wzrost odsetka osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej” (str.4). Mierniki przeżywalności od zakończenia terapii są istnym novum i wymagają doprecyzowania i wyjaśnień.
Diagnoza stanu obecnego.
W tej części zawarte są sprzeczne informacje. W krytyce Pakietu Onkologicznego najpierw stwierdza się, że:
„Rozproszenie opieki onkologicznej na wiele małych ośrodków okazało się nie tylko nieefektywne ekonomicznie, ale również szkodliwe z punktu widzenia osiąganych wyników leczenia.”
by kilka akapitów poniżej temu zaprzeczyć:
„Wprowadzenie pakietu onkologicznego oraz karty Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego spowodowały znaczne obciążenie centrów onkologicznych.”
Ostatecznie nie wiadomo więc, czy w ocenie Autorów Pakiet Onkologiczny rozproszył leczenie onkologiczne czy też je skoncentrował.
Obszary działań NSO.
Wspomniane siedem celów strategicznych zostało zamkniętych w pięć obszarów działań. Są one dobrze zdefiniowane i jest pełna zgoda organizacji pacjentów co do ich istotności. Rozczarowaniem natomiast jest bardzo słabo i ogólnikowo nakreślony sposób ich realizacji.
Nasuwają się pytania, w jaki sposób będzie realizowany np. program szczepień HPV, jeżeli już dziś notuje się braki w. wym szczepionek, a Strategia nie zawiera żadnej koncepcji zabezpieczenia ich dostępności.
NSO a Krajowa Sieć Onkologiczna.
Podstawą sukcesu powodzenia Strategii ma być Krajowa Sieć Onkologiczna (KSO). Tymczasem, wg danych z grudnia 2019 roku około 50% ośrodków w objętych pilotażem województwach nie przystąpiło do programu “sieciowego”. Trudno też ocenić pilotaż z powodu braku raportu, który miał być, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, udostępniany przez NFZ po każdym półroczu pilotażu sieci. Zasadne jest więc pytanie, jak będzie realizowana strategiczna opieka onkologiczna, jeżeli ta tendencja (50% ośrodków poza siecią) będzie utrzymana, a ocenić sieci z powodu braku raportu nie sposób.
Niepełne dane wyjściowe.
W wielu zakładanych oczekiwanych rezultatach brakuje danych wyjściowych, np. w rezultacie:
“Do końca 2024 r. zwiększymy zakres wiedzy i umiejętności studentów medycyny z zakresu profilaktyki i wczesnego wykrywania nowotworów, genetyki onkologicznej oraz patomorfologii oraz studentów pielęgniarstwa i położnictwa z zakresu profilaktyki i opieki nad chorymi na nowotwory w trakcie i po zakończeniu leczenia”
nie wiadomo, o ile ma ten wzrost nastąpić i w stosunku do jakiego poziomu wyjściowego.
Ramy finansowe Narodowej Strategii Onkologicznej
Finansowanie Strategii to najsłabszy punkt NSO. W tak poważnym dokumencie powinny być one bardzo szczegółowe, z drobiazgowym projektowaniem wydatkowania konkretnych kwot na konkretne działania w poszczególnych latach.
Nie wiadomo, z czego wynikają planowane nakłady finansowe do realizacji strategii. Trudno ocenić możliwości realizacji poszczególnych celów bez nawet orientacyjnego kosztorysu.
Zapowiedź monitorowania NSO co pięć lat w ocenie pacjentów to stanowczo zbyt rzadko, by w miarę szybko wprowadzać ewentualne niezbędne zmiany.
Na uznanie pacjentów zasługuje zapowiadane powstanie dalszych narządowych cancer unit’s oraz standardów i wytycznych postępowania diagnostyczno – terapeutycznego.
Podsumowanie:
Ogólnopolska Federacja Onkologiczna z zadowoleniem przyjmuje fakt kompleksowego, systemowego oraz długofalowego podejścia do problemu walki z rakiem i rozwiązywania narastającego problemu opieki onkologicznej w Polsce. Uważamy, że dokument zawiera dobry i oczekiwany kierunek działań. Zwracamy jednak uwagę na konieczność dopracowania Narodowej Strategii Onkologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem wszystkich powyższych uwag.
Postulujemy dalsze prace nad dokumentem, wyjaśniające liczne wątpliwości oraz porządkujące zawarte w nim dane. Liczymy na to, że w ramach obopólnego dialogu dopracujemy się najlepszych z możliwych rozwiązań dla polskich pacjentów.
